Costau byw, hinsawdd, swyddi: y tri phrawf ar gyfer Cyllideb San Steffan heddiw

Plaid Cymru yn amlinellu gofynion cyn datganiad y Canghellor

Heddiw (dydd Mercher 27 Hydref) mae llefarydd Trysorlys Plaid Cymru, Ben Lake AS, wedi amlinellu cwestiynau allweddol ei blaid cyn Cyllideb Hydref ac Adolygiad Gwariant y Canghellor. Dywedodd fod heddiw yn cyflwyno prawf hanfodol i Rishi Sunak ar dri phwynt: argyfwng costau byw, newid yn yr hinsawdd a swyddi.

Dywedodd er y bydd’r Canghellor yn “ennill penawdau’r dydd” ar yr argyfwng costau byw, galwodd Mr Lake am “bolisïau pendant a fydd yn rhoi mwy o arian ym mhocedi pobl”.

Er mwyn lliniaru'r argyfwng costau byw i bobl mewn ardaloedd gwledig, galwodd am i'r cynllun Rhyddhad Dyletswydd Tanwydd Gwledig gael ei ymestyn i Gymru. Mae'r cynllun yn darparu gostyngiad o 5 ceiniog y litr (ppl) i fanwerthwyr tanwydd mewn ardaloedd gwledig penodol, ac nid oes yr un ohonynt yng Nghymru ar hyn o bryd. Ychwanegodd fod yn rhaid i fuddsoddiad mewn trafnidiaeth gyhoeddus, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig, “gynyddu’n sylweddol”.

Er mwyn mynd i’r afael â’r argyfwng mewn biliau ynni ac i ddangos arweinyddiaeth fyd-eang cyn COP26, anogodd Mr Lake y Canghellor i gyhoeddi buddsoddiad o £360 miliwn y flwyddyn i roi cychwyn ar ddatgarboneiddio stoc dai Cymru, fel yr argymhellwyd gan Gomisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru.

Galwodd hefyd ar y Canghellor i “gefnogi busnesau bach” trwy gynyddu’r Lwfans Cyflogaeth o £4,000 i £5,000, a fyddai’n amddiffyn busnesau bach rhag y codiadau treth a’r cynnydd Yswiriant Gwladol a gynlluniwyd ar gyfer mis Ebrill.

Wrth siarad cyn y Gyllideb, dywedodd llefarydd Trysorlys Plaid Cymru, Ben Lake AS:

“Mae heddiw yn brawf hanfodol i’r Canghellor ar dri phwynt: costau byw, hinsawdd, swyddi.

“Bydd ennill penawdau’r dydd ar yr argyfwng costau byw yn hawdd - ond mae angen polisïau pendant arnom a fydd yn rhoi mwy o arian ym mhocedi pobl, yn y tymor byr a’r tymor hir. Yn ail, rhaid iddo ddangos arweinyddiaeth fyd-eang ar weithredu yn yr hinsawdd cyn COP26. Ac yn olaf, rhaid iddo gefnogi swyddi trwy leddfu rhai o'r beichiau ar fusnesau bach.

“Gyda phrisiau ynni a thanwydd yn uwch nag erioed, toriadau i Gredyd Cynhwysol, trethi uwch a chwyddiant yn codi - mae pobl ledled Cymru yn bryderus am y misoedd i ddod. Disgwylir i bobl sy'n byw mewn ardaloedd gwledig fod ar eu colled yn enwedig, oherwydd bod gwariant ar seilwaith cyhoeddus yn llawer is na chyfartaledd y DU.

“Mesur tymor byr y dylai’r Canghellor ei gyhoeddi heddiw fyddai estyniad o’r cynllun Rhyddhad Dyletswydd Tanwydd Gwledig i Gymru. Byddai hyn yn cydnabod y diffyg seilwaith trafnidiaeth yng nghefn gwlad Cymru ac yn sicrhau nad yw pobl mewn ardaloedd gwledig yn cael eu gorfodi i ysgwyddo cyfran annheg o gostau tanwydd. Yn y tymor hirach, mae'n rhaid cynyddu buddsoddiad mewn trafnidiaeth gyhoeddus, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig.

“Rydym hefyd yn galw ar y Canghellor i gyhoeddi ymrwymiad gwerth £360 miliwn y flwyddyn i roi cychwyn ar ddatgarboneiddio stoc dai Cymru, fel yr argymhellwyd gan Gomisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru. Byddai hyn nid yn unig yn gosod esiampl fyd-eang ar weithredu yn yr hinsawdd cyn uwchgynhadledd COP26 - byddai hefyd yn arbed £418 y flwyddyn i bobl yng Nghymru ar gyfartaledd ar eu biliau ynni, gan wneud cyfanswm o £8.26 biliwn o arbedion erbyn 2040.

“Yn olaf, rhaid i’r Canghellor gefnogi busnesau bach ar ddiwedd dwy flynedd anhygoel o heriol. Byddai cynyddu'r Lwfans Cyflogaeth o £4,000 i £5,000 yn helpu busnesau bach i oroesi'r cynnydd cychwynnol yn y cynnydd mewn Yswiriant Gwladol a gynlluniwyd ar gyfer mis Ebrill, gan ganiatáu iddynt barhau yn eu rôl fel cyflogwyr allweddol yn economi Cymru."

Diwedd.