Sioned Williams

Ymgeisydd etholaeth Castell-nedd a rhanbarth Gorllewin De Cymru (rhif 1)

Soniwch amdanoch eich hun

Cefais fy magu yng nghymoedd Gwent, ac yr wyf yn awr yn byw gyda ‘ngŵr Daniel a dau o blant yn eu harddegau yn Alltwen yn un o Gymoedd Abertawe yn etholaeth Castell Nedd. Rwy’n gyn-newyddiadurwraig gyda’r BBC, ac yr wyf yn awr yn gweithio fel Rheolwraig Cyfathrebu a Datblygu yn Academi Hywel Teifi Prifysgol Abertawe, canolfan ragoriaeth i hyrwyddo dysgu ac ymchwil trwy gyfrwng y Gymraeg ledled y Brifysgol a de-orllewin Cymru. Mae fy ngwaith yn cynnwys trefnu digwyddiadau cyhoeddus a chyrsiau cymunedol ar hanes a diwylliant Cymru, a rheoli Tŷ’r Gwrhyd ym Mhontardawe, hwb cymunedol sydd yn cefnogi siaradwyr Cymraeg a dysgwyr o bob oed.

Rwyf yn Gynghorydd Cymuned Alltwen ac yn Gadeirydd Cyngor Cymuned Cilybebyll. Wedi gwasanaethu fel Cadeirydd Llywodraethwyr Ysgol Gynradd Gymraeg Pontardawe am bum mlynedd, rwyf nawr yn llywodraethwr yn Ysgol Gymraeg Ystalyfera Bro Dur. Rwyf hefyd yn cyfrannu ac yn sylwebu’n rheolaidd ar y celfyddydau a’r cyfryngau i deledu, radio a chylchgronau Cymraeg.

Yn eich barn chi, beth yw'r peth pwysicaf y dylai'r Senedd wneud dros y pum mlynedd nesaf?

Mae cymaint o waith i’w wneud. Mae ein cymdeithas yn frith o anghydraddoldeb – yn union fel y gwelsom y tlotaf yn ysgwyddo baich trymaf agenda llymder, hwy hefyd fydd yn cael eu taro waethaf gan y dirwasgiad sydd eisoes yn ein mysg.

Cychwynnais grŵp o wirfoddolwyr cymunedol yn ystod ton gyntaf argyfwng Covid, ac yr wyf wedi gweld pa mor fregus ac economaidd wan y mae cymaint mewn pob cymuned - mae’r rhwyd ddiogelwch yn llawn tyllau, ac nid dim ond y Torïaid sydd ar fai. Gwaddol cywilyddus methiant degawdau o Lywodraeth Lafur Cymru yw lefel annerbyniol o dlodi plant yng Nghymru. Gwyddom na wnaiff hyn ond gwaethygu wrth i ganlyniadau economaidd trychineb deublyg Covid a Brexit daro. Bydd y polisïau uchelgeisiol a gynigir gan Blaid Cymru megis taliadau uniongyrchol i deuluoedd ar incwm isel a phrydau ysgol a gofal plant am ddim i bob plentyn yn help i ddileu’r anghyfiawnder cymdeithasol sy’n bla ar Gymru. Hefyd, dyma’r amser i weithredu yn hytrach na thrafod yn ddiddiwedd am ddiwygio gofal cymdeithasol. Does dim dadl, yn dilyn gwersi enbyd argyfwng Covid, yn erbyn cyfuno gwasanaethau iechyd a gofal. Pan oedd fy nhad yn dioddef o glefyd Alzheimer, gwelais â’m llygaid fy hun effeithiau gwasanaeth gofal cymdeithasol oedd heb ddigon o arian, digon o barch na digon o adnoddau.

Mae gweledigaeth Plaid Cymru o ofal cyfartal am ddim wedi ei ddarparu i bawb pan mae ei angen, gyda phwyslais ar ymyriad cynnar i gadw pobl yn eu cymunedau, a gweithwyr gofal yn cael eu hyfforddi, eu parchu a’u talu ar yr un raddfa a gweithwyr y GIG, yn gam hanfodol tuag at sicrhau Cymru fwy gofalgar a theg i bob cenhedlaeth.

Beth wnewch chi dros Gastell-nedd / Gorllewin De Cymru petaech yn cael eich ethol?

Fy mlaenoriaeth fydd ymdrin â’r lefelau cywilyddus o dlodi ac esgeulustod yn ardal Castell Nedd, sy’n cynnwys taclo’r diffyg seilwaith trafnidiaeth a chysylltedd, tlodi digidol, colli cyfleusterau cymdeithasol, a’r rheidrwydd i fynd i’r afael â’r sinigiaeth sy’n magu - a hynny’n deillio o addewidion heb eu gwireddu a mentrau anaddas.

Fel rhywun sydd wedi gweithio mewn addysg a rhaglenni estyn allan cymunedol, fy nod fydd meithrin mwy a hyder a hunanddibyniaeth i’n cymunedau. Rwy’n credu yn natblygu potensial ein hardal. Rydym yn colli llawer gormod o’n pobl ifanc dalentog i lefydd eraill. Mae fy ngweledigaeth wleidyddol yn seiliedig ar greu cyfleoedd i bawb yn ardal Castell Nedd, cryfhau a diogelu ein cymunedau, a chynnig gobaith i’r dyfodol. Newid hinsawdd yw her fyd-eang fwyaf ein hoes. Gwyddom fod yn rhaid i ni weithredu, a gwyddom fod modd ymyrryd yn sydyn ac yn uniongyrchol pan fydd angen hynny. Ynni yw’r allwedd i gau’r bwlch tlodi. Gallai Castell Nedd ac ardal ehangach rhanbarth Gorllewin De Cymru fod ar flaen y Chwyldro Swyddi Gwyrdd a gynigir gan Blaid Cymru a allai greu’r cyfleoedd y mae arnom eu hangen yn yr ardal hon. Rhaid cysylltu adfywiad economaidd gwyrdd ag addysg a hyfforddi, Rhaid i ni gefnogi ein pobl ifanc yn arbennig i oroesi’r amseroedd economaidd caled sydd o’n blaenau. Mae colegau Addysg Bellach yn rhan hanfodol o ddatblygu ac ehangu sgiliau allweddol a chreu Cymru fwy ffyniannus a gweithlu sy’n cael ei werthfawrogi, a chred Plaid Cymru fod y sector angen mwy o sylw a’i ddiwygio ar frys.

Mae Covid wedi newid y ffordd yr ydym yn gweld adwerthu a chadwyni cyflenwi. Er bod cynlluniau ar droed i ddatblygu Canol Tref Castell nedd, y mae angen mynd yn ôl at y sylfeini. Dylem fod yn cefnogi busnesau annibynnol lleol yng nghanol y dref yn hytrach na chodi unedau adwerthu drudfawr, a rhaid i ni wella’r seilwaith a’r cysylltiadau trafnidiaeth. Rhaid i ni hefyd gefnogi’r stryd fawr yng nghymunedau ein cymoedd - buont yn achubiaeth yn ystod yr argyfwng hwn ac yn awr rhaid i ni annog a datblygu ein busnesau cynhenid ein hunain a’n mentrau lleol. Mae’r pandemig wedi dangos pa mor ddibynnol ydym ar fwyd wedi ei fewnforio a chadwyni cyflenwi rhyngwladol. Nawr yw’r amser i ailfeddwl ac ail-godi ein cadwyn cyflenwi bwyd a’r sector adwerthu o’r bôn i’r brig, gan roi pwyslais ar gynhyrchwyr lleol a defnyddio caffael sector cyhoeddus i gefnogi hyn.