Cytundeb uchelgeisiol i sicrhau newid a diwygio radical
Mae Arweinydd Plaid Cymru Adam Price a’r Prif Weinidog Mark Drakeford wedi bod yn sôn heddiw am eu huchelgais ar gyfer Cymru, wrth iddynt gyhoeddi’r Cytundeb Cydweithio.
Rhaglen bolisi ar y cyd yw’r cytundeb ac mae’n ymdrin â 46 o feysydd amrywiol. Yn eu plith y mae darparu prydau ysgol am ddim i bob disgybl ysgol gynradd; ymrwymiad i gymryd camau radical ar fyrder i fynd i'r afael â’r argyfwng ail gartrefi; a diwygio’r Senedd yn y tymor hir.
Dyma fath newydd o drefniant gweithio gwleidyddol. Bydd y ddau bartner –Grŵp Senedd Plaid Cymru a Llywodraeth Cymru – yn cydweithio dros y tair blynedd nesaf i ddatblygu a goruchwylio'r gwaith o wireddu’r polisïau sy’n rhan o’r cytundeb.
Dywedodd Adam Price, Arweinydd Plaid Cymru:
“Bron i chwarter canrif yn ôl, pleidleisiodd pobl Cymru o blaid hunanlywodraeth i Gymru, gydag addewid am fath newydd o wleidyddiaeth.
“Rhoesant eu ffydd mewn democratiaeth newydd gyda chyfarwyddyd i weithio mewn ffordd wahanol – yn gynhwysol ac yn gydweithredol.
“Mae’r heriau sy’n ein hwynebu yn gofyn am uchelgais wirioneddol i wireddu syniadau radical. Mae canlyniadau ymadael â’r Undeb Ewropeaidd, effaith y pandemig, a bwriad pendant Llywodraeth y Deyrnas Unedig i erydu pwerau’r Senedd i gyd yn cynyddu’r angen am newid mawr.
“Gyda’i gilydd, bydd yr addewidion polisi beiddgar yn uno Cymru ac o fudd i bob cenhedlaeth, boed yn brydau ysgol am ddim i bob disgybl ysgol gynradd neu’n wasanaeth gofal cenedlaethol, am ddim pryd a lle bynnag y bo’i angen.
“Rwy’n falch bod y Cytundeb Cydweithio arloesol hwn wedi’i seilio ar dir cyffredin mewn amryw faterion a fydd yn gwneud gwahaniaeth tymor hir i fywydau pobl.”
Dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford:
"Mae gan Lywodraeth Cymru Raglen Lywodraethu uchelgeisiol y bydd yn ei rhoi ar waith dros dymor y Senedd hon. Ond nid gennym ni yn unig y mae syniadau da, ac rydym yn barod i weithio gyda phleidiau blaengar pan fyddwn yn rhannu dyheadau y gellir eu gwireddu er budd pobl Cymru.
"Mae'r Cytundeb Cydweithio hwn yn dod â Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru at ei gilydd i ymateb i rai o'r materion pwysicaf sy'n wynebu ein gwlad, megis y newid yn yr hinsawdd a'r argyfwng ynni a chostau byw.
“Trwy gydweithio, mae modd inni gyflawni mwy ar gyfer pobl Cymru. Bwriad y Cytundeb Cydweithio yw ymateb i'r heriau allanol sy'n ein hwynebu ac mae hefyd yn cynnig cyfle i adeiladu ar gyfleoedd ar gyfer y dyfodol. Bydd hefyd yn ein helpu i sicrhau bod gennym dros y tair blynedd nesaf Senedd sefydlog a chanddi’r cryfder i wneud newidiadau a diwygiadau radical.
“Mae’r ymrwymiadau hyn yn adeiladu ar werthoedd rydym yn eu rhannu –cydsefyll cymdeithasol, planed gynaliadwy a democratiaeth iach.”
Mae'r Cytundeb Cydweithio yn ymateb i rai o’r heriau mwyaf sy’n wynebu Cymru a bydd yn helpu Cymru i fanteisio ar gyfleoedd newydd.
Fel rhan o'r cytundeb, bydd Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru yn gweithio i sefydlu cwmni ynni sero net, o dan berchnogaeth gyhoeddus, i annog cynhyrchu ynni adnewyddadwy sy'n eiddo i'r gymuned. Gwneir buddsoddiad pellach i amddiffyn rhag llifogydd, a bydd mesurau newydd i gryfhau'r Gymraeg ac i gefnogi iechyd meddwl pobl ifanc.
Cytundeb pwrpasol yw hwn – nid clymblaid. Ni fydd Aelodau Plaid Cymru yn ymuno â Llywodraeth Cymru fel Gweinidogion na Dirprwy Weinidogion. Bydd Plaid Cymru yn penodi aelod arweiniol dynodedig ar gyfer y cytundeb a bydd pwyllgorau sy'n cynnwys Gweinidogion Cymru ac aelodau dynodedig Plaid Cymru yn cael eu sefydlu i gytuno ar faterion sydd wedi’u cynnwys yn y Cytundeb Cydweithio.
Mae cyllid wedi'i neilltuo fel rhan o'r Cytundeb Cydweithio a chaiff hyn ei adlewyrchu yn y Gyllideb ddrafft pan gaiff ei chyhoeddi fis Rhagfyr.
Bydd yr ymwneud gwleidyddol ynglŷn ag unrhyw faterion nad ydynt yn rhan o’r Cytundeb Cydweithio yn digwydd yn ôl y drefn arferol.